Karate - historia, zasady i rodzaje ciosów w karate

Karate to w tłumaczeniu na język polski "puste ręce". Nazwa doskonale odzwierciedla zasady panujące w tej sztuce walki - chodzi o to, by pokonać przeciwnika, nie używając do tego żadnej innej broni niż siły własnego ciała. Poznaj najważniejsze fakty z historii karate i przeczytaj, jakie zasady panują w tej dziedzinie sportu i jakie rodzaje ciosów można zadawać.

Spis treści

1. Cztery okresy w historii karate
2. Etapy rozwoju człowieka wg filozofii karate
3. Style karate
4. Stopnie i pasy karate
5. Rodzaje ciosów w karate
6. Karate - idealny sport dla dzieci
7. Zasady karate

Karate uchodzi za japońską sztukę walki i choć Japończycy bardzo się do jej spopularyzowania przyczynili, minęło wiele wieków, zanim ta dyscyplina trafiła do Kraju Kwitnącej Wiśni. Uważa się, że karate powstało na Okinawie - dziś wyspie japońskiej, jednak w czasach kształtowania się tej sztuki walki - suwerennym terytorium. Karate wykształciło się jako adaptacja chińskich sztuk walki wu-shu, które z kolei częściowo wywodzą się z Indii.

Wraz z techniką walki, wyewoluowała również filozofia karate, która mówi, że ma być ono nie tylko drogą do pokonania przeciwnika, ale i metodą samorozwoju. Duże znaczenie w karate przywiązuje się do słowa "sztuka" towarzyszącemu "walce". Karateka ma posiąść sztukę wytrwałości i konsekwencji w dążeniu do celu, ma być pracowity. Jedno z japońskich powiedzeń brzmi "Trzy lata na skale" - zawiera w sobie mądrość, która mówi, że nie należy szybko tracić cierpliwości. Masutatsu Oyama, jeden z najbardziej uznanych karateków XX wieku twierdził natomiast, że osoby trenujące karate bardziej powinny wziąć sobie do serca stwierdzenie: "Dziesięć lat na skale" i być wytrwałymi nie tylko w treningach, ale również w pokonywaniu przeciwności dnia codziennego.

Cztery okresy w historii karate

Historię karate dzieli się na 4 okresy:

• okres hinduski

To najbardziej tajemniczy - bo najstarszy i najmniej udokumentowany - okres w historii karate. Sutra lotosu, najważniejsza księga buddyzmu mahajanistycznego, wspomina o wojownikach uprawiających walkę wręcz. W innych przekazach pojawiają się też informacje o yajramushti, - osobach walczących z zaciśniętymi pięściami. Na przełomie V i VI wieku pojawił się też w Chinach Bodhidharma, legendarny mnich, osiadły w klasztorze Shaolin - wiąże się z nim większość stylów wu-shu, z których z kolei wywodzi się karate.

Historia karate ma mieć już kilka tysięcy lat - trudno jednak zweryfikować tę tezę, ponieważ w dużej mierze jest oparta na ustnych przekazach i legendach, dla których brakuje pisemnych potwierdzeń.

• okres chiński

O chińskiej genezie karate świadczy sama nazwa. Pierwszy człon "kara" oznaczał właśnie "chińskie", natomiast "te" - to ręce. Dopiero później zamieniono chińskie "kara" na japońskie słowo wymawiane tak samo, ale pisane inaczej i oznaczające "puste". Intensywny rozwój sztuk walki, z których później ukształtowało się karate, przypadł na okres panowania dynastii Ming.

• okres okinawski

Okinawa zawsze była miejscem, w którym ścierały się wpływy Japonii i Chin. Konflikty pomiędzy mieszkańcami różnych części wyspy próbowano załagodzić dekretem o zakazie używania broni, wydanym w 1609 roku. Karate jako sztuka walki zaczęło się więc rozwijać z braku innych możliwości obrony. Już po upadku dynastii Ming w 1644 roku na Okinawie zaczęli się pojawiać uchodźcy z Chin, którzy również przyczynili się do rozpowszechnienia tej sztuki walki.

• okres japoński

W 1922 roku jeden z mistrzów karate - Gichin Funakoshi udał się na pokaz do Tokio, który tak się spodobał publiczności, że Funakoshi postanowił zostać w Japonii. Karate stało się w Kraju Kwitnącej Wiśni bardzo popularne, a pierwsze dojo, czyli miejsce, gdzie odbywają się treningi, nazwano Shotokan - tak brzmiał literacki pseudonim Funakoshiego. Dziś shotokan jest jednym z najczęściej uprawianych stylów karate.

Dotkliwy dla karate był okres II wojny światowej - zginęło wtedy wielu mistrzów, a Amerykanie jako jeden z warunków kapitulacji podali zakaz uprawiania sztuk walki. Nic jednak nie wiedzieli o karate, więc ta sztuka walki nadal była uprawiana, a z czasem Japończycy zaczęli jej uczyć amerykańskich żołnierzy. Po Amerykanach na karate zwrócił uwagę cały świat.

Style karate nierzadko nazywają się tak jak ich twórcy.

Style karate

Istnieje bardzo wiele stylów karate, a niektóre z nich można dzielić na kolejne. Osoby, które chcą zacząć uprawiać tę sztukę walki mają więc z czego wybierać. Poniżej prezentujemy najpopularniejsze na świecie style karate:

Shotokan

Styl, którego nazwa wywodzi się od przydomka jednego z mistrzów - w tym przypadku Gichina Funakoshiego, którego literacki pseudonim (tworzył poezję) brzmiał właśnie Shotokan. Shotokan wyróżnia się przyjmowaniem przez karateków niskiej - nawet w przypadku wykonywania technik nożnych - i stabilnej postawy, z rękoma ułożonymi nisko na biodrach. Ruchy są oszczędne. W Shotokan pojawiają się elementy walki z kilkoma przeciwnikami bądź z użyciem pałki lub miecza.

Goju-ryu

Twórcą tego stylu karate jest Chojun Miyagi, a sam styl w większym stopniu niż pozostałe techniki opiera się na stosowaniu siły. Walczący uczą się odpowiednich technik oddychania i napinania mięśni, muszą być wyjątkowo wytrzymali na ból. Goju-ryu nie jest w Polsce popularne, za to chętnie uprawiają ten styl Japończycy i mieszkańcy Ameryki Południowej.

Kyokushin

Kyokushin to sztuka, a właściwie szkoła walki, założona przez Masutatsu Oyamę - Koreańczyka, który w ogromny sposób przyczynił się do popularyzacji karate, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Oyame najpierw uprawiał shotokan, później goju-ryu, a następnie opracował kyokushin, w dużej mierze bazujący na shotokan. Styl opiera się na kopnięciach i uderzeniach, mniej ważne są chwyty. Kyokushin tworzy 5 elementów:

• kihon - podstawowe techniki kopnięć, uderzeń i bloków;
• kata - sposoby ataku i obrony;
• kumite - bezpośrednia walka;
• iken - trening mentalny;
• ido geiko - poruszanie się.

Wado-ryu

W wado-ryu ważniejsza od siły jest zręczność, a od ataku - zejście z linii ciosu. Na treningach adepci tego stylu karate ćwiczą przede wszystkim zwinność i precyzję, a początki są mniej wyczerpujące fizycznie niż np. ćwiczenie shotokan. Za twórcę tego stylu uważa się Hironoriego Otsukę.

Rodzaje ciosów w karate

Karate ma nie tylko wiele stylów, ale i wiele rodzajów ciosów do wykorzystania. Poniżej przedstawiamy podstawowe z nich:

• oizuki - cios prosty,
• oizuki sanbozuki - jeden krok, trzy ciosy,
• maegeri - kopnięcie w przód,
• maegeri rengeri - podwójne kopnięcie w przód,
• yokogeri - kopnięcie w bok,
• ageuke - blok wnoszący,
• kizami - techniki wykonywane przednią ręką lub nogą,
• shutouke - blok ręką,
• soto udeuke - blok zewnętrzny przedramieniem,
• uchi udeuke - blok wewnętrzny przedramieniem,
• nukite - pchnięcie "ręką-włócznią" - opuszkami palców,
• tate urakenuchi - uderzenie grzbietem pięści.

Karate - idealny sport dla dzieci

Na karate można śmiało zapisać dzieci. Choć z nazwy jest sztuką walki, tak naprawdę samoobrona nie jest dla najmłodszych najważniejsza. Dzieci uczą się dyscypliny, koncentracji, a wraz ze zdobywaniem nowych umiejętności zwiększa się ich pewność siebie. Karate nie jest sportem grupowym, więc pozwala dziecku skupić się w większym stopniu na samorozwoju, z drugiej strony treningi zawsze odbywają się w towarzystwie innych adeptów karate. Dzięki tej sztuce walki dzieci stają się zwinniejsze, bardziej gibkie, zwiększa się ich ruchomość w stawach, elastyczność ścięgien i mięśni, wzmocniony zostaje aparat więzadłowo-mięśniowy.

Anna Sierant